Per Miquèou NALLINO
Nissa, 1997
Ou mieu paigran, Armand.
A la debuta d'aqueu siègle, vers 1903, li era una
vielha frema que estaïa en la soufieta d'un imuble de la Routa de Villafranca
(ahura Rue Bonaparte), que dounava su la Plaça dòu Pin. La vehiavan
souventi fès randeà en lau quartié en chacharounan vehementamen
em'un invisible interlocutour. Lu enfantoun de la carrièra si menchounavoun
d'ella, coura la rascountravoun, ma una dei sieu dura luchada bastava per li
faire vitou coure, tant era grana la sieu renoumada de marida masca! Toute lu
quartié la sounava "La Fouala de la Plaça dòu Pin" o, mai
Simplamen, "La Fouola dòu Pin".
Era toujou vestida de peiandra, esgaradi, repatadi, qu'eroun
passadi a la bugada despi lou temp subla. Ma nièroun que afourtissioun
que lau sieu aspet n'aviha ren da veire eme la miseria, ma puleu eme l'avaricia
negra, couma si di "una rachoulassa que resterìa estacada òu plafount"...
Aquesti rumour eran nouridi per de briga de parlahissa que fahia eme lou sieu
invisible interlocutour, en liquali "l'Or" e "la saca d'Or" souvent s'audioun,
ma s'arrestava sec, subitou que li semblava que cauqun escoutava.
Un jou, la Fouola dòu Pin reçaupet la visita
de Tanta Chiqueta. Subitou souterada, lu sieu eritié, cauqu nep et neça,
s'abriveroun en la sieu soufieta a la resserca dòu magot. E pura, maugrà
un trabai dòu Diau, descourdurà lou matalas, arrancà li
tapissaria, desclavelà li lata dòu souol, e destruge encà
de mai, noun trouveroun que nièra e babarota, ma d'Or, minga... Un còu
lu eritié partit, la carrièra mentre una quinzenau de jou si faguet
ancara lou reboumb jouious dòu sieu deçaupiment, pi, pòu
a pòu, si denembret La Fouala dòu Pin.
A cauque temp d'aqui, Armand e una banda d'enfantoun e filheta,
jugavoun en la carrièra. Avìoun estat empachat de sourti per raissada
de tout una semana, e profitavoun dòu proumié rai de souleu per
cridà la sieu joia de vieure. En aquestou temp lau trafegue d'en carrièra
si limitava a de carreta e carretoun, e la routa de Villafranca era càsi
la campagna. Doun si trouvoun ahura la carrièra Smolett e lu relarc,
li era de ferma lachieri. En un mot, la carrièra era lou reiaume dei
enfant.
Tout en jugan, s'appressavoun de la Plaça dòu
Pin; alaura un d'entr'elu remarquet caucaren que lusia per terra, au pen d'una
gouarga, e auguet l'agradenta sourpresa de descurbi una peça d'or, un
Napoleoun de vint francs, e a coustà un saquet entra-dubert countenent
cauqui desenau d'aquesti peça... Era l'Or de la Fouala dòu Pin!
En lou desaviamen de la Fin finala, la paura frema avia escoundut la sieu fourtuna
en la gourgueta que toucava la sieu saufieta, e la chavana d'aiga avia fa degaulà
lau saquet davau de la maioun.
Passat lau praumié mauvimen de saurpresa, lu pichoui
si partisseroun li peça e resteroun a countemplà lou sieu tresor
sensa ben saupre cenque n'en faire. Li era, su la Plaça dòu Pin,
una vendairis de lach de cabra e qu'avia ausservat attentamen touta la sèna.
Alaura li cridet gentilamen "...Venès aqui bei pichoui... un bouon veire
de lach de cabra per una picina peceta, es bouon pàti...", e lu mainau
si beugueroun doui, très veire cadun e la pastressa leva banc vitou,
vitou e la si cassa coum'un voulur. Amic letour, ti penses que nen rajòugni
un pòu à l'istoria, ma noun, d'aqueu temp lu pichoui n'avioun
jamai un sòu en pocha, e ignouravoun de planta la valou de l'argent.
Dounca lu pichoui eroun aqui, ma un manigordou qu'avia ousservat
la fin d'aquestau trafic s'apressa d'ellu, diguent em'outourità: Que
fès aqui... aco deu estre pourtat ei "objets trouvés". Sieu de
la Pouliça... Vòu lou faire ieu e vous èstès chutou.
Armand s'entourna òu sieu, eme lou ventre plen de
lach de cabra, e conta la fachenda òu sieu paire Jòusé,
patriarca d'una tribua de 23 enfant, que s'estaufeguet casi de bila e Armand
reçaupet una frusta memourabla per avé espendut de peça
d'or e nen avé dounat en un incounouissut. Lendeman, Jòusé
menet Armand su la Plaça dòu Pin, ma la pastressa li era plus...
Toutun vegueroun lou manigardou òu café, que pilhet la caoua en
si rient de Jòusé qu'avia cresut ei bestialita d'un pichoun. De
peça d'or per carrièra! Aquella tuba!...
De retour à maioun, Armand auguet una segounda rasclada, estou
còu per avé dich de mensonegue...
Coura Armand mi countet aquel'istoria, era encara òu
masaguin de piano, òu 36 carrièra Bonaparte, cauque temp denan
la sieu barradura. Mi juret que tout acò era ver, ma òu fount
dei sieu uei lusia un uiau de malicia...
Aloura, istoria vera o embelida per lou temp? Couma si di de l'autre coustà
dei Alpa... se non è vero, è ben trovato!
Copyright Michel NALLINO 1999.
Tous droits de reproduction, adaptation et traduction
réservés.
Diffusion et reproduction autorisées à
seules fins à vocation non commerciale.
Mise à jour le 07/01/2001